Нидерландын “Circular Construction” - Хог хаягдлыг барилгын материал болгох загвар

Нидерланд нь барилгын салбар, дэд бүтцийн шинэчлэл, хог хаягдлын менежмент, эрчим хүч, түүхий эдийн хэрэглээг багасгах чиглэлээр Европ дахь хамгийн идэвхтэй орнуудад багтдаг. Тус улс зөвхөн шинэ барилгын материал импортлох, байгалийн чулуулгыг олборлох бус, барилга, зам, дэд бүтцийн нөхөн сэргээсэн хог хаягдлыг recycled aggregate concrete (RAC) хэлбэрээр дахин ашиглах журмыг 1990 - 2000-аад оноос эхлүүлэн хөгжүүлж эхэлсэн. 

Орчин үед ХХI зууны эрчимтэй экологийн асуудлууд, түүхий эдийн хомсдол, хог хаягдлын менежмент, нүүрстөрөгчийн ялгарлыг бууруулах шаардлага нэмэгдсэнтэй холбогдуулан Нидерландын circular construction загвар нь илүү чухал, хэрэгцээтэй болсон. 2025 онд PBL-аас гаргасан Integral Circular Economy Report 2025 (ICER 2025) нь тэдгээр олон чиглэлийн дүн шинжилгээ, бодлогын үнэлгээг нэгтгэсэн бөгөөд барилгын салбар дахь хог, материалын хөрвөлтийн агуулгыг дэлхий нийтэд баримттай байдлаар харуулсан. 

Circular Construction гэж яг юу вэ?

Circular construction-ын гол санаа бол барилгын болон нураасан барилга, дэд бүтцийн хог хаягдлыг сайтар ялган боловсруулж - recycled aggregates (дахин боловсруулсан хайрга, элс, бутархай бетон гэх мэт) болгон ашиглах.  Recycled Aggregate Concrete (RAC) буюу дахин боловсруулсан хайргатай бетон нь зөвхөн зам, суурь шороон ажилд биш орон сууц, олон нийтийн барилга, суурин бүтцүүдэд ч ашиглагдаж, хүчин чадал, бат бөх чанараараа уламжлалт бетонтой харьцуулахад өрсөлдөхүйц болох нөөцтэй.

Нидерландын барилгын салбар 1990-ээд оноос эхлэн CDW (Construction & Demolition Waste - барилга нураах хаягдал)-г шахах, шигших, ангилах, дахин боловсруулж recycled aggregate болгох технологийг хөгжүүлсэн. Үүний баталгаа нь 1996 онд бичигдсэн судалгаа: тухайн үед жилд 15 сая тонн барилгын хаягдал үүссэн бөгөөд үүний 11 сая тонн нь дахин боловсруулагддаг байсан. 

RAC ашиглахдаа чанарын хяналтын стандартыг чанд барьдаг: хайрга (aggregate) нь NEN стандартууд, CE гэрчилгээтэй, химийн болон физик үзүүлэлтүүд (ширхэглэл, давс/сулфатын агууламж, органик үлдэгдэл, хольц г.м.) хяналтанд байдаг - ингэснээр шинэ бетонтой ижил бат бөх, найдвартай чанарыг хангаж чаддаг. 

Сүүлийн үеийн судалгаа, бодлого 

2025 онд гарсан ICER 2025 тайланд Нидерланд улс бүх эдийн засаг, үйлдвэрлэл, барилгын салбарт circular economy (хог хаягдлыг эргүүлэн ашиглах) системд шилжих дунд хугацааны бодлогыг эрчимжүүлэх шаардлагатай гэж онцолсон.

Тус тайланд дурдсанаар 2023 онд Нидерландын circular material use rate (CMUR)  - бүх эд материалын хэрэглээнд дахин боловсруулсан материалын эзлэх хувь - 30.6% хүрсэн бөгөөд энэ нь 2010 оны 25.5%-ээс мэдэгдэхүйц өссөн үзүүлэлт юм. Энэ өсөлт ихэнхдээ барилга/нийтийн бүтцэд recycled aggregates, дахин боловсруулсан материалуудыг өргөн ашигласантай холбоотой. 

Ийм систем нь зүгээр нэг хог хаягдлыг багасгаад зогсохгүй байгалийн чулуулга, элс, хайрганы олборлолтыг багасгаж, газрын ашиглалтын шахалтыг бууруулж, түүхий эдээр хэт хамааралтай бус, илүү тогтвортой барилгын материалын урсгалыг бий болгох боломжтой болгодог. 

Circular Construction-ийн давуу тал: байгаль, эдийн засаг, хот төлөвлөлтийн гурван давхар ашиг

Нидерландын туршлагаас үзэхэд:

• Recycled aggregate ашигласнаар байгалийн чулуу, элс, хайрганы олборлолт, уул уурхай, газрын шорооны олборлолтыг эрс багасгаж, байгаль орчны дарамтыг бууруулдаг.

• Хог хаягдлын менежментийг хэмнэж, барилгын хаягдлыг шинэ үнэт материал болгох нь улсаараа ресурс хэмнэх, хог хаягдлын асуудлыг шийдэх шийдэл болдог.

• Circular материалын ашиглалт нь барилгын өртөг, түүхий эдийн хамаарлыг бууруулж, барилгын салбарын тогтвортой байдлыг нэмэгдүүлдэг.

• Recycled aggregate concrete (RAC) нь төрөл бүрийн барилга, суурь, орон сууц, нийтийн дэд бүтцэд сайн тохирдог; чанарын хяналт, стандарт дагаж мөрдвөл шинэ бетонтой тэнцүү бат бөх, аюулгүй чанартай байдаг.

• Барилга, хотын төлөвлөлтийн хувьд circular building нь устаж, хог болдог барилга биш — уламжлалт дулаан, материалын хамаарал багатай, хэмнэлттэй, хоггүй, эргэж ашиглагдах боломжтой “дэмжих систем” болж хувирдаг. 

Эх сурвалж: 

https://www.irbnet.de/daten/ic...

https://www.eea.europa.eu/en/e...

https://www.rvo.nl/sites/defau...